- Katılım
- 18 Kas 2019
- Konular
- 13
- Mesajlar
- 36
- Tepki puanı
- 30
- Puanları
- 3,560
ÇÖKERTME TÜRKÜSÜ
Sözleri:
Hikayesi:
- Geçmişte henüz küçük, ıssız, sakin bir sahil kasabası olan Bodrum'da halk geçimini balıkçılık, süngercilik ve kaçakçılıkla sağlamaktadır.
Türküde adı geçen Halil Efe ve yakın arkadaşı İbram Çavuş birlikte kaçakçılık yaparak geçinirler.
Türkü’nün bayan kahramanının asıl adı Havse (Hafize)dir. Havse’nin annesi Türkbükülü Kel Güssüm (Gülsüm)dür. Kel Güssüm aynı zamanda çengidir.
Havse Çerkez kaymakamın yanında temizlikçi olarak çalışmaktadır.
Havse'yi İbram Efe 2. eşi olarak alınca yakın ve uzak tepki alır. Bu durumun farkında olan diğer efeler (Bunların arasında Halil Efe de vardır) İbram Efe’nin evini basarak Havse’yi kaçırmak isterler. İbram Efe ilk eşini ve kızını korumak için Havse’yi teslim etmek zorunda kalır.
Efeler tarafından dağa kaldırılan Havse artık annesi gibi çengi olacak ve bu andan sonra Çakır Güssüm olarak anılacaktır. Daha sonraları Halil Çakır Güssüm’e aşık olacak ve onu dağdaki efelerden (arkadaşlarından) kaçıracaktır. Bu arada hem efeler hem de Çerkez kaymakam Halil’in peşine düşecektir.
Kaçışın son durağı Çökertme’dir.
Halil Efe ve Güssüm Yalıkavak Çökertme’den adalara kaçmayı planlarlar ve Rum denizci Kostapao ve gemicisini de rehin alarak Kostapao’nun teknesiyle yola çıkarlar.
Rumlar tarafından pek sevilmeyen ama son derece de korkulan birisi olan Halil Efe’nin denizcilikle alakası yoktur. Ne yapacağını şaşıran Kostapao bu olumsuz durumdan kurtulmak için fırsat kollamaya başlar. Nihayetinde rüzgar ve deniz sertleşince, Halil Efe’ye böyle devam ederlerse teknenin dayanamayacağını, daha açıklarda havanın daha çok sertleşeceğini ve batma tehlikesi olduğunu bildirir. Hava kalana kadar Aspat’a (Karaincir plajının yanında bulunan, zirvesinde gözcü kalesi olan dağın adı. Bitez Yalısı’nın karşısındadır.) sığınmanın uygun olacağını daha sonra oradan adalara geçmenin kolay olacağını söyler.
Kostapao’nun amacı fırtınayı bahane ederek teknesiyle Bodrum’a yanaşmaktır. Halil Efe bunu kabul edince Aspat’a yönelirler.
Kostapao Aspat’a doğru giderken Halil Efe’nin ve Güssüm’ün rakısına bir tür uyku ilacı karıştırır.
Halil ve Güssüm derin bir uykuya dalarken, tekne Aspat’ı geçerek karşısındaki Bitez koyuna gelir.
Kostapao’nun yardımcısı karaya çıkarak Çerkez Kaymakam’a Halil ve Güssüm’ün Bitez’de teknenin içinde olduğunu bildirir. Çerkez Kaymakam emrindeki kolcuları karadan Bitez’e yollarken, gümrük muhafaza teknesi de denizden kaçmalarını engellemek için yola çıkar.
Bitez’e daha önce gelen kolcular dayanamayıp ateş etmeye başlayınca, kendisi ve teknesi de ateş altında kalan Kostapao hemen demir alır ve kıyıdan uzaklaşmaya başlar. Bu arada Halil Efe’yi de uyandırır. Çok geçmeden muhafaza teknesiyle karşılaşırlar ve muhafaza teknesinden açılan ateş sonucu Halil Efe yaralanır.
Yaralı olarak Bodrum limanına muhafaza teknesiyle getirilir. İbret olsun diye akşama kadar Kaymakamlığın bahçesinde bırakılır.
Su istediğinde bile yaralı Halil Efe’ye su vermeyen kolcular, pek ölmeye niyeti olmayan Halil Efe’yi kaymakamın emriyle gece iz bırakmadan boğarlar.
Başta Gülsüm olmak üzere, ölüm haberini alan bütün Bodrum yasa bürünmüş ve anısına bu türküyü yakmıştır.
Bazı Sesler:
Kaynakça: "https://tr.wikipedia.org/wiki/Çökertme_zeybeği"
Sözleri:
Çökertmeden çıktım da Halilim
Aman başım selamet
Çökertmeden çıktım da Halilim
Aman başım selamet
Bitez de yalısına varmadan Halilim
Aman koptu kıyamet
Bitez de yalısına varmadan Halilim
Aman koptu kıyamet
Arkadaşım İbram Çavuş
Yoldaşlara emanet
Arkadaşım İbram Çavuş
Yoldaşlara emanet
Burası da Aspat değil Halilim
Aman Bitez yalısı
Yüreğime sancı saldı
Aman kurşun yarası
Burası da Aspat değil Halilim
Aman Bitez yalısı
Yüreğime sancı saldı
Aman kurşun yarası
Gidelim gidelim Halilim
Çökertmeye varalım
Gidelim gidelim Halilim
Çökertmeye varalım
Kolcular geliyor Halilim
Nerelere kaçalım
Kolcular geliyor Halilim
Nerelere kaçalım
Teslim olmayalım Halilim
Aman kurşun saçalım
Teslim olmayalım Halilim
Aman kurşun saçalım
Burası da Aspat değil Halilim
Aman Bitez yalısı
Yüreğime ateş saldı
Aman kurşun yarası
Burası da Aspat değil Halilim
Aman Bitez yalısı
Yüreğime sancı saldı
Aman kurşun yarası
Aman başım selamet
Çökertmeden çıktım da Halilim
Aman başım selamet
Bitez de yalısına varmadan Halilim
Aman koptu kıyamet
Bitez de yalısına varmadan Halilim
Aman koptu kıyamet
Arkadaşım İbram Çavuş
Yoldaşlara emanet
Arkadaşım İbram Çavuş
Yoldaşlara emanet
Burası da Aspat değil Halilim
Aman Bitez yalısı
Yüreğime sancı saldı
Aman kurşun yarası
Burası da Aspat değil Halilim
Aman Bitez yalısı
Yüreğime sancı saldı
Aman kurşun yarası
Gidelim gidelim Halilim
Çökertmeye varalım
Gidelim gidelim Halilim
Çökertmeye varalım
Kolcular geliyor Halilim
Nerelere kaçalım
Kolcular geliyor Halilim
Nerelere kaçalım
Teslim olmayalım Halilim
Aman kurşun saçalım
Teslim olmayalım Halilim
Aman kurşun saçalım
Burası da Aspat değil Halilim
Aman Bitez yalısı
Yüreğime ateş saldı
Aman kurşun yarası
Burası da Aspat değil Halilim
Aman Bitez yalısı
Yüreğime sancı saldı
Aman kurşun yarası
Hikayesi:
- Geçmişte henüz küçük, ıssız, sakin bir sahil kasabası olan Bodrum'da halk geçimini balıkçılık, süngercilik ve kaçakçılıkla sağlamaktadır.
Türküde adı geçen Halil Efe ve yakın arkadaşı İbram Çavuş birlikte kaçakçılık yaparak geçinirler.
(Kendisinin bizzat kaçakçılık yapmadığı, ancak adalardan gelen kaçak malları daha iç kesimlere taşıyan kervanlardan haraç aldığı rivayet edilmektedir.)
Erkeklerin sazlı sözlü ve alkol alınarak yapılan eğlencelerinde dans eden ve onlarla birlikte olan kadın demektir.
Havse'yi İbram Efe 2. eşi olarak alınca yakın ve uzak tepki alır. Bu durumun farkında olan diğer efeler (Bunların arasında Halil Efe de vardır) İbram Efe’nin evini basarak Havse’yi kaçırmak isterler. İbram Efe ilk eşini ve kızını korumak için Havse’yi teslim etmek zorunda kalır.
Efeler tarafından dağa kaldırılan Havse artık annesi gibi çengi olacak ve bu andan sonra Çakır Güssüm olarak anılacaktır. Daha sonraları Halil Çakır Güssüm’e aşık olacak ve onu dağdaki efelerden (arkadaşlarından) kaçıracaktır. Bu arada hem efeler hem de Çerkez kaymakam Halil’in peşine düşecektir.
Kaçışın son durağı Çökertme’dir.
Burada adı geçen Çökertme Yalıkavak’ta, şu anda Yalıkavak Marina’nın olduğu yerin adıdır. Gökova’daki Çökertme’nin Türkü dekiyle alakası yoktur.
Halil Efe ve Güssüm Yalıkavak Çökertme’den adalara kaçmayı planlarlar ve Rum denizci Kostapao ve gemicisini de rehin alarak Kostapao’nun teknesiyle yola çıkarlar.
Rumlar tarafından pek sevilmeyen ama son derece de korkulan birisi olan Halil Efe’nin denizcilikle alakası yoktur. Ne yapacağını şaşıran Kostapao bu olumsuz durumdan kurtulmak için fırsat kollamaya başlar. Nihayetinde rüzgar ve deniz sertleşince, Halil Efe’ye böyle devam ederlerse teknenin dayanamayacağını, daha açıklarda havanın daha çok sertleşeceğini ve batma tehlikesi olduğunu bildirir. Hava kalana kadar Aspat’a (Karaincir plajının yanında bulunan, zirvesinde gözcü kalesi olan dağın adı. Bitez Yalısı’nın karşısındadır.) sığınmanın uygun olacağını daha sonra oradan adalara geçmenin kolay olacağını söyler.
Kostapao’nun amacı fırtınayı bahane ederek teknesiyle Bodrum’a yanaşmaktır. Halil Efe bunu kabul edince Aspat’a yönelirler.
Kostapao Aspat’a doğru giderken Halil Efe’nin ve Güssüm’ün rakısına bir tür uyku ilacı karıştırır.
Balık yakalamak için de kullanılan bitkiden elde edilen beyaz renkli bir sıvı
(Kostapao’nun Halil ve Gülsüm’ü doğrudan Bodrum Limanına götürüp teslim edememesinin nedeni Bodrum halkından çekinmesidir.)
Kostapao’nun yardımcısı karaya çıkarak Çerkez Kaymakam’a Halil ve Güssüm’ün Bitez’de teknenin içinde olduğunu bildirir. Çerkez Kaymakam emrindeki kolcuları karadan Bitez’e yollarken, gümrük muhafaza teknesi de denizden kaçmalarını engellemek için yola çıkar.
Bitez’e daha önce gelen kolcular dayanamayıp ateş etmeye başlayınca, kendisi ve teknesi de ateş altında kalan Kostapao hemen demir alır ve kıyıdan uzaklaşmaya başlar. Bu arada Halil Efe’yi de uyandırır. Çok geçmeden muhafaza teknesiyle karşılaşırlar ve muhafaza teknesinden açılan ateş sonucu Halil Efe yaralanır.
Yaralı olarak Bodrum limanına muhafaza teknesiyle getirilir. İbret olsun diye akşama kadar Kaymakamlığın bahçesinde bırakılır.
Su istediğinde bile yaralı Halil Efe’ye su vermeyen kolcular, pek ölmeye niyeti olmayan Halil Efe’yi kaymakamın emriyle gece iz bırakmadan boğarlar.
Başta Gülsüm olmak üzere, ölüm haberini alan bütün Bodrum yasa bürünmüş ve anısına bu türküyü yakmıştır.
Bazı Sesler:
Kaynakça: "https://tr.wikipedia.org/wiki/Çökertme_zeybeği"